 |
|
( NCNDA, IMFPA, LOI, ICPO, SCO, FCO )
LOI (Letter of Intent – Niyet Mektubu): LOI, alıcının satıcıya gönderdiği, sipariş hakkında ön bilgi veren, resmi niteliği bulunmayan bir belgedir.Bazı alıcılar LOI belgesini imzalamazlar.Bunlar genellikle agent dediğimiz ticaret acenteleridir.Bu tür bir LOI satıcı tarafından pek dikkate alınmaz.İmzalı ve ciddi olarak hazırlanmış olan LOI ler ise satıcının gözünde alıcının ne kadar ciddi olduğu yönünde bir izlenim bırakır.Fakat LOI nin bağlayıcılığı yoktur.Sadece resmi anlaşmaya doğru katedilen yolda bir basamaktır.
LOI de ne gibi bilgiler yer alır?
- Product – Ürün
- Origin – Ürünün Menşei
- Packing – Ürünü Paketleme Çeşidi
- Port of Loading – Yükleme Limanı
- Port of Destination – Varış Limanı
- Quantity – Ne kadar ürün talebi ve kaç parti halinde olduğu
- Payment Terms – Ödeme Koşulları
Bu maddelere birkaç tane daha opsiyonel madde eklenebilir.Ama temel maddeler bunlardır.
ICPO ( Irrovacable Corporate Purchase Order - Dönülemez Ticari Alım Siparişi ) : LOI’ye göre daha ciddi bir belgedir. LOI yerine kullanılabilir. Alıcının ciddiliğini göstermesi açısından daha etkildir. İçeriğinde LOI deki bilgilerle birlikte alıcının banka bilgilerini de içerir.
SCO ( Soft Corporate Offer – Ön Fiyat Teklifi ): Genellikle LOI den önce alıcının fiyat teklifi istemesi sonucu gönderilir. Fakat bazen alıcı ve satıcının arasındaki prosedür gereği kullanılmayabilir.
FCO ( Full Corporate Offer – Fiyat Teklifi ): LOI veya ICPO ‘da belirtilen bilgilere ve koşullara göre hazırlanan, alıcıya fiyatın bildirildiği belgedir.Satıcı tarafından alıcının ismine düzenlenir ve satıcı tarafından imzalanır.
NCNDA/IMFPA ( Non-Circumvention Non-Disclosure Agreement – Geri Dönülemez ve Değitirilemez Komisyon Anlaşması ): Alıcı ve satısı arasındaki intermediary denilen unsurların komisyonlarını garanti eder.Tarafların hakları uluslararası mahkemeler ve ticaret kurulu mahkemeler tarafından güvence altına alınır.Satıcı, alıcı ve diğer ticari unsurlar tarafından imzalanır.
IMFPA, NCNDA in farklı bir modelidir. Aralarında büyük bir fark yoktur.
Dış ticaret işlemlerinde kullanılan belgeler aşağıdaki ana gruplarda toplanır:
Ticari belgeler
Sevk (taşıma) belgeleri
Sigorta belgeleri
Resmi belgeler
Finansman belgeleri
Ticari Belgeler:
Proforma fatura: Proforma fatura satıcı tarafından malların sevkinden önce düzenlenen teklif niteliğindeki faturadır. Bu faturayı ticari faturadan ayırmak için üzerinde mutlaka “proforma” ibaresi yazılı olmalıdır. Proforma faturada alıcı tarafından talep edilen malın cinsi ve miktarı, birim fiyatı, fiyata dâhil diğer unsurlar (taşıma, yükleme ve boşaltma, sigorta vb.) ve teslim şekli, toplam meblağ ve ödeme şekli bulunur. Proforma fatura, alıcının siparişine karşılık satıcının fiyat teklifini gösteren ticari bir belgedir. Proforma faturalarda sunulan satıcının teklifi belirli bir süre için geçerli olup, geçerlilik süresi de proforma faturada belirtilmelidir. Akreditifli ödemede akretiditif proforma fatura üzerindeki meblağ esas alınarak açıldığından, proforma faturadaki fiyat, miktar ve toplam meblağ ihracatçıyı bağlayıcı niteliktedir. Bu nedenle proforma fatura ihracatçı tarafından dikkatle hazırlanmalıdır.
Ticari fatura: Ticari fatura satış işlemi gerçekleştikten sonra düzenlenen ve satışın yapıldığını gösteren ticari bir belgedir. İthalat ve ihracatta, gümrük işlemlerinin yapılması ve vergilerin hesaplanması için ticari fatura gerekmektedir. Ticari faturada aşağıdaki bilgiler bulunur:
Faturanın düzenleme yeri, tarihi ve sayısı,
Kesin satışlarda satıcı firmanın, diğer hallerde ise satıcı veya eşyayı gönderen firmanın adı ve adresi,
Eşyayı satın alanın veya kesin satış dışındaki hallerde gönderilenin adı ve adresi,
Ödeme şartları (peşin veya vadeli gibi),
Satış bedeli ve teslim şartı (CIF, FOB veya diğer bir bedel gibi),
Eşyanın gümrük tarife istatistik pozisyonu ve satış birimine (kilo, metre, adet, düzine gibi) göre miktarı,
Eşyanın birim fiyatı (bir metre, bir kilo ve bir adedinin fiyatı gibi),
Eşyanın bulunduğu kapların cins ve nev’i, marka ve numarası ve adedi,
Eşyanın teslim ve bedelinin ödeme yeri,
Eşyanın gönderilme şekli,
İhracata ilişkin faturalar için ayrıca, seri ve sıra numarası, bağlı olunan vergi dairesi ve vergi kimlik numarası.
Koli listesi: Gönderilen malların ambalajlanmış olması, kolinin veya konteynırın içinde bulunması durumunda, her ambalajın, kolinin ve konteynırın içindeki malların dökümünü (cins ve miktar) belirten belgedir. Koli listesindeki malların dökümü ile faturadaki malların dökümü birbiri ile uyumlu olmalıdır.
Çeki listesi: Çeki listesi, bir fatura kapsamı içindeki eşyanın çeşitli cins ve nev’ide ve çeşitli ağırlıktaki kaplara konulması halinde, her kapta ne miktar eşya bulunduğunu göstermek amacıyla düzenlenen bir belgedir. Çeki listesi satıcı veya gönderici tarafından fatura ile birlikte hazırlanabileceği gibi, beyan sahibi tarafından da hazırlanabilir. Gümrüklerde malların beyanı sırasında ve ziyan/hasar ödemelerinde sigorta şirketleri tarafından istenmektedir.
Gözetim raporu: Sevk edilen malların kalite ve miktarının bu konuda yetkilendirilmiş bir gözetim firması tarafından incelendiğini ve diğer belgelere uygun olduğunu beyan eden, ilgili gözetim firmasınca hazırlanıp onaylanan ticari bir belgedir. İthalatçı bu belgeyi inceleyerek sevk edilen malların sipariş ettiği miktar ve kalitede olup olmadığını anlar. İhracatçı da akreditifli ödemelerde bu belgeyi bankaya ibraz ederek sevk ettiği malların sipariş edilen miktar ve kalitede olduğunu belgeler.
Analiz raporu: Bu belge daha çok kimyevi maddelerin ve madenlerin ithalinde/ihracında kullanılır. İthal/ihraç edilen maden ve kimyevi maddelerin, sevk öncesinde yaptırılan bilimsel analizlerinin sonuçlarının bulunduğu belgedir.
Sevk (taşıma) Belgeleri :
Deniz konşimentosu: Deniz taşımacılığında kullanılan bir sevk belgesidir. Taşımacılık şirketi veya acentesi tarafından hazırlanıp, malları taşıtana verilir. Konşimento türüne göre, malların gemiye yüklenmek üzere teslim alındığını (tesellüm konşimentosu) veya malların gemiye yüklendiğini (yükleme konşimentosu) gösteren bir makbuzdur. Konşimento ayrıca malların mülkiyetinin kime ait olduğunu da gösterir. Deniz konşimentosu ticaret hukuku açısından kıymetli evraktır. Konşimento aynen çeklerde olduğu gibi başkasına ciro yoluyla devredilebilir. Ciro işleminden sonra malların mülkiyeti devredilene geçer. Günümüzde konteynır taşımacılığı oldukça yaygınlaşmıştır. Konteynır taşımacılığında konteynır konşimentoları kullanılmaktadır. Konteynır konşimentosu deniz konşimentosunun (konteynır deniz yoluyla taşınıyorsa) özel bir şeklidir.
Taşıma senetleri: Taşıma senetleri havayolu, demiryolu ve karayolu taşımacılığında kullanılır. Taşıma senetleri malların taşıyıcıya veya onun acentesine teslim edildiğini gösteren makbuzlardır. Konşimentonun aksine taşıma senetleri malların mülkiyetini temsil etmez, ticaret hukuku açısından kıymetli evrak değildir ve devredilemez. Dolayısıyla, taşıma senedi kimin adına düzenlenmişse (senedin üzerinde alıcı olarak kimin ismi varsa) malları sadece o teslim alabilir.
Havayolu taşımacılığında kullanılan taşıma senedine “havayolu taşıma senedi (hava konşimentosu)” ismi verilir. Havayolu taşıma senedinin önemli bir özelliği vardır. Bu senedin bir nüshası göndericiye verilir (ayrıca havayolu şirketi ve alıcıya da birer orijinal nüsha verilir). Gönderici kendisine ait nüshayı elinde tuttuğu müddetçe taşıma sözleşmesini değiştirme hakkına sahiptir. Bu riski gidermek için havayolu taşıma senedinin gönderici nüshasının bankalara verilmesi istenir. Bu nüsha bankaya verilmeden akreditifli ödemede banka ihracatçıya ödeme yapmaz. Vesaik mukabili ödemede de bu belgeyi almadan ithalatçı ödeme yapmamalıdır.
Demiryolu taşımacılığında kullanılan taşıma senedine “demiryolu hamule senedi” ismi verilir.
Karayolu taşımacılığında kullanılan taşıma senedine “karayolu taşıma senedi” ismi verilir. Taşıma senedinin bir nüshası (ikinci nüsha) alıcıya teslim edilene kadar gönderen, havayolu taşıma senedinde olduğu gibi bazı düzenlemeler yapma hakkına sahiptir. Gönderen bu haktan, taşıma senedine bir madde koyarak vazgeçebilir veya birinci (gönderende kalan nüsha) nüsha alıcıda bulunursa gönderen yine bu hakkını kullanamaz. Ödemelerde bu hususlara dikkat edilmelidir.
Nakliyeci makbuzları (FIATA belgeleri): Bu belgeler taşıma komisyoncuları tarafından düzenlenir. Komisyoncu malları taşıyan değil, fakat bir taşıma şirketine taşıtandır. Bu nedenle komisyoncular sevk belgelerini veremezler, nakliyeci makbuzlarını verirler.
FCR (teslim alındı belgesi) belgesi komisyoncu tarafından malların teslim alındığını gösteren belgedir. Bu belge mallar teslim edildiğinde, malları kim teslim etmişse ona verilir. Malların teslimatı genellikle ihracatçı tarafından yapıldığından, bu belge de ihracatçıya verilir. Bu riski gidermek için belge banka adına düzenlenebilir. Varışta mallar gönderen nüshasının ibrazı ile acenteden teslim alınır.
FCT (nakliyeci taşıma belgesi) belgesi takım halinde ithalatçının emrine düzenlenir. Belgenin orijinalini ibraz edince ithalatçıya teslimat yapılır. İthalatçı, FCR’de olduğu gibi malları varış yerindeki acenteden teslim alır.
FBL (FIATA kombine konşimentosu) belgesi deniz konşimentosu ile aynı niteliklere sahip kombine bir taşıma belgesidir. Malları teslim almak için bir orijinal nüshanın ibrazı gereklidir.
Sigorta Belgeleri:
Sigorta poliçesi: Malların yükleme noktasından varış noktasına gelinceye kadar uğrayabileceği zarar ve ziyana karşı sigortalandığını gösteren, diğer sigorta işlemlerindeki (yangın, kasko, deprem vb.) fonksiyonlara sahip belgedir.
Sigorta sertifikası: Bir defadan fazla yükleme söz konusu ise, kesin sigortadan önce bu belge hazırlanır. Kesin sigorta yerine geçmez. Ancak kesin sigortanın yapılabilmesi için malların yükleme tarihini ve niteliklerini bildiren bir belgedir.
Flotan sigorta poliçesi : Geçici poliçedir. Taşıma aracı ve yükleme tarihi kesinleşmeden sigortanın yaptırılması gerektiğinde flotan poliçe hazırlanır. Bankalar akreditif açıldıktan sonra mutlaka flotan sigorta poliçesi isterler. Burada amaç sevkiyatla ilgili ayrıntılar netleşinceye kadar sigortalıyı teminatsız bırakmamaktır. Ayrıntılar netleşince kesin poliçe yapılır.
Resmi Belgeler:
Menşe şahadetnamesi: Bir malın hangi ülkede üretildiğini gösteren belgedir. İhracatçının ülkesindeki yetkili bir makam tarafından onaylandığından resmi belge niteliğindedir. Özellikle gümrük vergileri ile ilgili işlemlerde malın hangi ülkede üretildiğinin ispatı olarak kullanılır. Ticaret ve sanayi odalarından alınabilir.
Konsolosluk faturası: İhracatçının, ihracatçının ülkesindeki ithalatçının konsolosluğu tarafından verilen boş faturayı doldurularak ithalatçının konsolosluğuna onaylattırmasıdır.
Dolaşım belgeleri: Bir malın hangi ülkeden ithal edildiğini belirlemek amacıyla düzenlenen ve menşe şahadetnamesi ile benzer niteliklere sahip, yetkili makamlarca onaylanmış resmi belgelerdir. Bu belgeleri düzenletecek ihracatçıların bağlı oldukları ticaret ve sanayi odasına başvurmaları gerekir.
A.TR : Avrupa Birliği ülkeleri için tarım ürünleri ve Avrupa Kömür Çelik Topluluğu ürün listesi dışındaki ürünler için düzenlenir.
EUR.1: Avrupa Birliği ülkeleri için tarım ürünleri ve Avrupa Kömür Çelik Topluluğu ürün listesindeki ürünler için, EFTA ülkeleri (İsviçre,
Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn) için tüm ürünlere yönelik, serbest ticaret anlaşması yapılan ülkeler için tüm ürünlere yönelik olarak düzenlenir.
FOR.A: Kanada, Yeni Zelanda, ABD, Avustralya, Japonya, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Beyaz Rusya için düzenlenir.
EURO-MED: PAMK ülkeleri için düzenlenir. Bu ülkeler AB ülkeleri,
EFTA ülkeleri, Akdeniz ülkeleri (Filistin [Batı Şeria ve Gazze Şeridi], Cezayir, Fas, Tunus, İsrail, Lübnan, Mısır, Suriye, Ürdün) ve Faroe Adalarıdır.
Tasdikli fatura: İhracatçının kendi düzenlediği faturasını, ihracatçının ülkesindeki ithalatçının konsolosluğuna onaylattırmasıdır.
Sağlık ve veteriner sertifikaları: İhracata konu olan malların (özellikle gıda maddelerinin) sağlığa uygun olduğunu belirten yetkili sağlık mercilerince tasdik edilmiş resmi belgelerdir.
Radyasyon belgesi: İhraç edilecek tarım ürünlerinin hiç radyasyon içermediğini veya radyasyon seviyesinin kabul edilen düzeyde olduğunu ispat eden yetkili makamlarca düzenlenip onaylanmış resmi bir belgedir.
Finansman Belgeleri :
Poliçe: Poliçe, ihracatçı tarafından hazırlanan ve ithalatçının belirli bir miktarı poliçe görüldüğünde veya poliçede belirtilen vadede kendisine ödenmesini talep eden bir ödeme emridir. Poliçede üç taraf bulunur. Bunlardan ilki keşidecidir. Keşideci poliçeyi hazırlayandır. İhracat poliçelerinde keşideci ihracatçıdır. İkincisi lehtardır. Lehtar ödemeyi alacak taraftır. İhracat poliçelerinde lehtar da ihracatçıdır. Üçüncüsü muhataptır. Muhatap ödemeyi yapan taraftır. Muhatap ya banka ya da ithalatçı olabilir.
Senet: Senet, ithalatçı tarafından hazırlanan ve belirli bir meblağın, belirli bir tarihte ihracatçıya ödeneceğini beyan eden belgedir.
Ambar (antrepo) makbuzu: Malın depolanmak üzere antrepoya alındığını gösteren belgedir. Malın rehini karşılığında kredi kullanmak veya yeşil şartlı akreditiften yararlanmak isteyen ihracatçı banka adına ambar makbuzu düzenlemelidir.
